Bioindykacja
Metoda oceny stanu środowiska, głównie poziomu zanieczyszczeń, na podstawie badania reakcji wskaźnikowych organizmów żywych (bioindykatorów).
Bioindykator = Gatunek o wąskim zakresie tolerancji względem niewielkiej liczby czynników. Charakteryzuje się ściśle określonym występowaniem, szerokim zasięgiem geograficznym, dużą liczebnością w środowisku, długim cyklem życiowym, łatwością oznaczania. Takie organizmy to np. małże, porosty.
Bioindykacja jest metodą tanią, ale wymaga umiejętności rozpoznawania organizmów żywych. Stosuje się ją do oceny zanieczyszczenia wód, powietrza, gleby.
Fitoindykacja gatunkowa i fitocenotyczna
Metoda badania aktualnego stanu środowiska na podstawie obecności roślin (wskaźników) o bardzo wąskim zakresie tolerancji w stosunku do wymagań ekologiczno-siedliskowych
Opis i rozpoznanie środowiska wykonuje się za pomocą Zdjęcia fitosocjologicznego, które powinno:
-być wykonane we właściwym czasie maj - październik
-obejmować reprezentatywną powierzchnię
lasy - 500-2500m2
łąki - 10-25m2
pastwiska - 5-10m2
zbiorowiska mchów i porostów - 1-4m2
-zawierać opis: miejsce, data, nachylenie terenu, ekspozycja, warunki glebowe, struktura
pionowa i pozioma roślinności
-określać stosunki ilościowe i jakościowe występujących gatunków roślin
Opis każdego gatunku występującego na obszarze objętym zdjęciem pod względem:
-ilościowym
skala Brauna-Blanqueta (7 stopni)
5 – pokrycie>75% przy dowolnej ilości osobników,
4 – pokrycie 50-75% przy dowolnej ilości osobników,
3 – pokrycie 25-50% przy dowolnej ilości osobników,
2 – pokrycie 2-25% przy dużej ilości osobników,
1 – pokrycie do 5% przy dużej ilości osobników, tj. od 5-50 okazów,
+ - pokrycie nieznaczne i mała liczba osobników, tj. 2-5 okazów,
r – pokrycie znikome przy bardzo małej liczbie osobników, tj. 1 okaz
- charakteru wzrostu – oznaczenie „towarzyskości”
skala Brauna-Blanqueta (5 stopni)
1- gatunki rosnące pojedynczo,
2 - gatunki rosnące w grupach lub kępach,
3 - gatunki rosnące w kępach, tworzące małe płaty lub poduszkowate skupienia,
4 - gatunki rosnące na większych powierzchniach, tworzące kobierce lub małe kolonie,
5 - gatunki rosnące łanowo, w wielkich skupieniach
Ustalenie rodzaju zbiorowiska roślinnego na postawie informacji zestawionych w tabelarycznym formularzu oraz pomocniczych kluczy.
Ustalenie cech środowiska
Ekologiczne liczby wskaźnikowe roślin – wg Zarzyckiego
-wilgotność (W)
1- podłoże bardzo suche,
2- podłoże suche,
3- podłoże świeże,
4- podłoże wilgotne,
5- podłoże mokre
-kwasowość gleby (R)
1- bardzo silnie kwaśna o pH<3.5,
2- silnie kwaśna o pH 3.5-4.5,
3- kwaśna o pH 4.5-5.5,
4- umiarkowanie kwaśna o pH 5.5-6.5,
5- obojętne i zasadowe o pH>6.6
-zawartość materii organicznej (H)
1- brak humusu w podłożu,
2- podłoże ubogie w humus,
3- gleby mineralno-próchniczne,
4- gleby torfiaste,
5- gleby organogeniczne.
Określenie danej cechy siedliska
na podstawie średniej arytmetycznej dla danego wskaźnika , którą obliczono
z wykazu gatunków oraz liczb ekologicznych.
Znając typ zbiorowiska roślinnego możemy wnioskować o właściwościach
siedliska np. typ gleby, żyzność, zasobność, stosunki wodne, kwasowość.
Tworzenie mapy roślinności, mającej związki z siedliskiem
Zbiorowiska roślinne mogą tworzyć charakterystyczne układy przestrzenne
(fitokompleks krajobrazowy).
Metoda ta odnosi się do dużych obszarów –regionów.
Szata roślinna jest wskaźnikiem zmian dokonywanych przez człowieka w środowisku, które ujawniają się również w składzie gatunkowym zbiorowisk.
Wpływ rekreacji na niszczenie roślin
Rodzaje zniszczeń:
-mechaniczne niszczenie roślin i ściółki
-ugniatanie gleby,
-zaśmiecanie,
-zanieczyszczenie terenu ściekami
Wielkość zniszczeń zależy od form rekreacji:
-zbieractwo i biwakowanie,
-plażowanie, gry sportowe,
-turystyka,
oraz ilości osób.
Szata roślinna jest ważnym wskaźnikiem zmian dokonywanych przez człowieka w środowisku, które ujawniają się między innymi w składzie gatunkowym zbiorowisk roślinnych. Zjawisko to nazywane jest antropizacją, a całkowite przeobrażenia szaty roślinnej na danym terenie wywołane przez człowieka - synantropizacją. W zależności od stopnia ingerencji człowieka w zbiorowisko roślinne, wyróżniamy następujące ich rodzaje:
*pierwotne - niepozostające pod żadnym wpływem człowieka, występują w nich tylko gatunki miejscowe, przykładem są murawy wysokogórskie
*naturalne -pozostające pod negatywnym wpływem człowieka, przy czym wpływ ten nie różni się znacznie od występujących naturalnie czynników, takich jak pożary czy wiatrołomy; przykładem są torfowiska
*antropogeniczne - powstające w wyniku działań człowieka, występują w nich zarówno gatunki miejscowe, jak i obce, wśród zbiorowisk tych można dodatkowo wyróżnić
-półnaturalne - powstające w wyniku zamierzonej i przemyślanej działalności człowieka, a warunkiem ich istnienia są stałe zabiegi z jego strony, jak np.koszenie czy wypas w przypadku łąk i pastwisk
-synantropijne - powstające w miejscach uprzednio pozbawionych roślinności przez człowieka, występują tu głównie gatunki obce, a tylko częściowo miejscowe.
Zapobieganie szkodliwemu wpływowi rekreacji na środowiska:
-określenie chłonności terenu (dopuszczalna ilość użytkowników, nie powodujących przekształceń środowiska)
Murawy dywanowe: 60-160 osób/ha/tydzień
Łęgi wierzbowo- topolowe: 1-15 osób/ha/tydzień
Grądy: 20-40 osób/ha/tydzień
Wskaźnik ten należy brać pod uwagę przy projektowaniu form wypoczynku
Waloryzacja przyrodnicza
Metoda oceny wartości krajobrazu pod względem przyrodniczym. Polega na przeanalizowaniu wartości poszczególnych obszarów na podstawie przyjętych kryteriów (rzadkość występowania, wartości historyczne, estetyczne) i przypisaniu im określonych wartości oraz określeniu najlepszego sposobu użytkowania.
Wyniki analizy przedstawia się na mapie przedstawiającej obszary o różnych walorach przyrodniczych:
-najwyższych (rezerwaty),
-wysokich (obszar chronionego krajobrazu),
-cennych przyrodniczo,
-małych (zdegradowane).
Metoda jednostek architektoniczno-krajobrazowych
polega na podziale obszaru na jednostki możliwie jednolite pod względem krajobrazowym, które porównuje się i ocenia. W wyniku analizy powstaje mapa zasobów krajobrazowych danego obszaru.
Etapy opracowania:
1. Wyznaczenie jednostek architektoniczno-krajobrazowych
-rzeźba terenu
-pokrycie
-dodatkowe kryteria- lokalne, specyficzne właściwości terenu
2. Waloryzacja wyodrębnionych jednostek
Oceny przydatności terenu: pozytywna (+), negatywna (-), bez wyraźnej oceny (0),
sprzeczności (+-)
Ocena trójdzielna (szczegółowa, dodatkowa, zbiorcza) w tabeli i na mapie
3. Określenie stref (obszary o podobnych walorach):
I. Strefa rezerwatowa
II. Strefa parkowo-krajobrazowa
III. Strefa krajobrazu chronionego
IV. Strefa krajobrazu przekształcanego
R. Strefa rekultywacyjna
4. Wskazania do opracowań szczegółowych-projekt planistyczny:
Zależnie od wartości (przyrodniczych i kulturowych) podejmuje się różne działania ochrona, rewaloryzacja, rewitalizacja, rekultywacja
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz